Haar Józef Jan (ok. 1795–1840), miniaturzysta. Ur. we Lwowie. Znany głównie jako twórca licznych miniatur portretowych; uprawiał również malarstwo sztalugowe (autoportret olejny z r. 1835, dawniej własność M. Pawlikowskiego we Lwowie). Pod koniec życia zajmował się malarstwem o tematyce religijnej. Udzielał również lekcji rysunków. Zmarł we Lwowie 1840 r. (Jako data śmierci podawany także bywa r. 1838). Liczne miniatury portretowe H-a, rozproszone głównie w zbiorach prywatnych, odznaczają się solidnym rzemiosłem i rzeczową charakterystyką modelu, brak im jednak większych wartości formalnych. W sposób typowy dla mieszczańskiego portretu pierwszej połowy XIX w. przedstawiają one modele w popiersiu lub półfigurze na neutralnym, błękitno-szarym, brunatnym lub oliwkowozielonym tle. Realistycznie ujęte portrety męskie odznaczają się na ogół ciemnym, zgaszonym kolorytem (np. miniatury ks. Karola Jabłonowskiego, Komarnickiego i nieznanego mężczyzny ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie). Portrety kobiece wprowadzają jaśniejszą i żywszą tonację barwną i stosują romantyczne akcesoria, jak rozwiane wokół głów woale, fantazyjne, orientalizujące stroje, niebo i elementy pejzażowe w tle (np. portret nieznanej młodej kobiety w Muzeum Narodowym w Krakowie, portret Katarzyny Romaszkanowej z r. 1831, własność prywatna we Wiedniu, dziewczyna w turbanie w Galerii Miejskiej we Lwowie).
Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; Thieme-Becker, Lexikon d. Künstler; Wurzbach, Biogr. Lexikon; Antoniewicz Bołoz J., Katalog wystawy sztuki polskiej od r. 1764 do r. 1886, Lw. 1894 s. 137–8 nr 712–4; Bachowski W., Treter M., Katalog wystawy miniatur i sylwetek, Lw. 1912 s. XXXV nr 304–12 ryc. 37, 38; Buczkowski K., Przeorska-Exnerowa Z., Wystawa miniatur na tle wnętrz pałacu hr. Pusłowskich, Kr. 1939, nr 299–303; – Dobrowolski T., Nowoczesne malarstwo polskie, Wr.-Kr. 1957 I 169; Kopera F., Dzieje malarstwa w Polsce, Kr. 1926 III 46; Leisching E., Die Bildnisminiaturen in Österreich von 1750 bis 1850, s. 204; Mycielski J., Sto lat dziejów malarstwa w Polsce, Kr. 1897 s. 150; Opałek M., O miniaturach, sylwetkach i starych lwowskich fotografiach, „Gaz. Lwow.” 1921 nr 38 s. 2; Świeykowski E., Miniatury Muzeum Narodowego w Krakowie, Kr. 1902 s. 22; Zarewicz S., Polskie miniatury na lwowskiej wystawie, „Sztuka” T. 3: 1913 s. 67–8, 4 reprodukcje; – „Gaz. Lwow.” 1852 nr 38 dod.; – Tobiaszowa Z., Miniatura w Polsce (Wybór zabytków Muzeum Narodowego w Krakowie), nr 16, 17 (mszp.).
Barbara Miodońska